افت تحصیلی یکی از موارد نگران کننده در مورد تحصیل دانش‌آموزان برای والدین می‌باشد. پدر و مادرها تمایل دارند فرزندان‌شان در زمینه تحصیلی موفق عمل کنند و به سطوح بالای تحصیلات برسند. اما شرایط همیشه آنطور که انتظار هست، پیش نمی‌رود و ممکن است افراد با توجه به دلایل مختلفی و تحت تاثیر شرایط گوناگونی، دچار افت تحصیلی شوند. برخی از دانش‌آموزان با افت تحصیلی تصمیم به ترک تحصیل نیز می‌گیرند. آنچه که سبب موفقیت دانش‌آموزان در زمینه تحصیلی می‌شود، مجموعه‌ای از شرایط فردی، خانوادگی و اجتماعی است. در صورتی که این شرایط آن‌طور که باید نباشد، سبب افت تحصیلی دانش‌آموز خواهد شد. با توجه به جایگاه تحصیل در خانوداه‌های امروزی، افت تحصیلی یک موضوع نگران کننده خواهد بود. در ادامه به علل ایجاد افت تحصیلی و راهکارهایی برای جلوگیری از آن پرداخته‌ایم. در صورت نیاز می‌توانید مشاوره تحصیلی دریافت نمایید.

منبع : افت تحصیلی

افت تحصیلی

در ابتدا شاید بهتر باشد با تعریفی از افت‌تحصیلی آشنا شویم. اگر دانش‌آموزی در دروس خود در مدرسه عملکرد خوبی داشته باشد اما به یکباره در یک و یا تمامی درس‌هایش، عملکرد او به طور قابل توجهی کاهش پیدا کنند، اصطلاحا گفته می‌شود که او افت تحصیلی کرده است.

افت‌تحصیلی در دانش‌آموزان بدون دلیل به وجود نمی‌آید و چنانچه خانواده، مشاور مدرسه و … به وضعیت فرد رسیدگی نکنند و افت تحصیلی او را نادیده بگیرند، ممکن است منجر به ترک تحصیل دانش‌آموز هم شود.

افت‌تحصیلی بیشتر از سنین 10 سالگی به بعد یعنی در دانش‌آموزان کلاس چهارم و بزرگ‌تر دیده می‌شود. خانواده‌ها می‌توانند با کسب آگاهی پیرامون دلایل افت‌تحصیلی از آن جلوگیری کنند و یا اقدامات لازم را انجام دهند. 

علل افت تحصیلی

همانطور که پیش‌تر اشاره کردیم، افت‌تحصیلی بی‌دلیل ایجاد نمی‌شود و می‌تواند علت‌های مختلفی داشته باشد که باید والدین آن‌ها را بررسی کنند. در ادامه به عواملی که سبب ایجاد افت‌تحصیلی در دانش‌آموزان می‌گردد، اشاره کرده‌ایم.

علت های مرتبط با دانش آموز

در برخی موارد علت افت تحصیلی یک دانش‌آموز، مرتبط با خود فرد است. در ادامه به برخی علل فردی افت‌تحصیلی اشاره کرده‌ایم :

• مزاج و سرشت : افراد در ابتدای زندگی خود شامل یکی از طبع‌های آسان، معمولی و دشوار می‌باشند. کودکانی که دارای طبع دشوار هستند، یعنی دارای آستانه تحمل پائین‌تری می‌باشند و در برابر مشکلات آسیب‌پذیرتر هستند؛ این دسته از کودکان بیشتر از سایر دانش‌آموزان در معرض افت تحصیلی قرار دارند. 
• بهره هوشی – IQ : دانش آموزانی که دارای بهره هوشی پایین‌تری هستند، بیشتر از دیگر افراد افت‌تحصیلی را تجربه می‌کنند. برای جلوگیری از افت‌تحصیلی در دانش‌آموزان با بهره هوشی پایین می‌توان از برخی تمرینات ذهنی استفاده کرد.
• نگرش دانش آموز پیرامون تحصیل و بی‌علاقگی : در صورتی که دانش‌آموز به تحصیل کردن و درس خواندن علاقه‌ای نداشته باشد، ممکن است دچار افت‌تحصیلی شود. برای این دسته از کودکان باید آموزش و راهنمایی‌هایی در نظر گرفته شود که تفکر آن‌ها را نسبت به تحصیل تغییر دهد. به عنوان مثال والدین می‌توانند انگیزه لازم را در فرزندان خود ایجاد کنند.  

علت های مرتبط با خانواده دانش آموز

در برخی دیگر از موارد، افت‌تحصیلی دانش‌آموزان وابسته به مشکلاتی است که آن‌ها در خانواده خود تجربه می‌کنند. در ادامه به علت‌های مرتبط با خانواده که باعث ایجاد افت‌تحصیلی می‌شود، پرداخته‌ایم :

• بیماری‌های جسمی و روانی والدین : دانش‌آموزانی که والدین آن‌ها دچار بیماری‌های جسمی و یا روانی هستند، احتمال دارد به دلیل عدم نظارت والدین بر آن‌ها، دچار افت‌تحصیلی شوند.  
• وجود اختلاف و مشاجره میان اعضای خانواده : در خانواده‌هایی که میان اعضای خانواده آن همچون پدر و مادر، دائما مشاجره و اختلاف وجود دارد، کودک و یا نوجوان در جو ناآرامی زندگی می‌کند. محیط ناآرام خانه می‌تواند دانش‌آموز را در معرض افت‌تحصیلی قرار دهد. کودکانی که فرزند طلاق هستند اکثرا پیرامون تحصیل و آینده خود دچار تردیدند و احساس می‌کنند شرایط مطلوبی برای درس خواندن ندارند. 
• بهره‌گیری نامناسب والدین از روش‌های کنترل و نظارت : برخی از پدر و مادر‌ها که کنترل‌گر هستند، فرزند خود را تحت شرایط سخت و خسته کننده‌ای قرار می‌دهند که در نهایت سبب دلزدگی او از تحصیل و افت‌تحصیلی می‌شوند. برخی از والدین نیز سعی می‌کنند فرزند خود را با توهین، تحقیر و حتی تنبیه وادار به درس خواندن کنند که اغلب دارای نتیجه عکس می‌باشد. 
• نگرش خانواده به تحصیل : هر چه در یک خانواده به درس خواندن و داشتن تحصیلات اهمیت بیشتری داده شود، میزان افت‌تحصیلی در دانش‌آموز آن خانواده نیز کم‌تر خواهد بود. بنابراین هر چه نگرش خانواده به تحصیل سطحی‌تر باشد، میزان افت تحصیلی در فرزند آن خانواده نیز بیشتر است.

علت مرتبط با مدرسه

برخی از دانش‌آموزان، به دلیل شرایط و مشکلاتی که در مدرسه دارند، دچار افت‌تحصیلی می‌شوند. عوامل افت‌تحصیلی مرتبط با مدرسه شامل موارد زیر است :

• مشکلات مربوط به نظام آموزشی : متاسفانه مشکلات بسیاری در نظام آموزشی کشورمان وجود دارد. استفاده از سبک‌های آموزشی کسل‌کننده و نبود امکانات آموزشی مناسب می‌تواند سبب قرار گرفتن دانش‌آموزان در معرض افت‌تحصیلی شود.
• معلمان و مربیان :  در مدارس کشور در کنار معلمان پرتلاش و مهربان، هستند معلمانی که نسبت به دانش‌آموزان به خصوص در سنین کودکی، سخت‌گیر و بداخلاق باشند. این دسته از معلمان از عوامل اصلی افت‌تحصیلی برخی از دانش‌آموزان می‌باشند. در صورتی که معلم با کودک رفتار مناسبی نداشته باشد، کودک نسبت به درس خواندن دلزده می‌شود و حتی باعث بروز اختلال خواندن، اختلال یادگیری ریاضی و بدخطی نیز در او می‌شود.
• روابط نامناسب با همسالان در مدرسه : هر چه کودک بتواند در مدرسه با همسالان خود ارتباط مناسب‌تری برقرار کند، انگیزه و علاقه بیشتری را برای بودن در مدرسه از خود نشان می‌دهد. بهتر است والدین نحوه صحیح ارتباط اجتماعی را به فرزندان خود بیاموزند تا در محیط مدرسه با همسالان‌شان ارتباط موثری برقرار کنند.

علل مرتبط با جامعه

در کنار تمامی علت‌هایی که برای افت تحصیلی دانش‌آموزان ارائه کردیم، علت‌های مرتبط با جامعه نیز در افت‌تحصیلی دانش‌آموزان تاثیر دارد. از مهم‌ترین علت ایجاد افت‌تحصیلی که مرتبط با جامعه است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :

• مشکلات اقتصادی و وضعیت معیشتی نامناسب
• تکرار پایه یا درس
• نبود منزل مناسب و اسباب کشی‌های مداوم
• معضلات فرهنگی
• آسیب‌های اجتماعی فراوان
• تفریحات ناسالم
• پایین آمدن سن اعتیاد
• تاثیر محیط و محله بر کودک و رشد شخصیتی او 
• و …

راه های کاهش افت تحصیلی

در صورتی که فرزندتان دچار افت‌تحصیلی شده است، می‌توانید برای کاهش افت تحصیلی او از راه‌حل‌های جدی استفاده کنید. افت‌تحصیلی در هر دانش‌آموزی با توجه به دلایلی که منحصرا به همان دانش‌آموز وابسته است، اتفاق می‌افتد؛ بنابراین باید ریشه این کاهش عملکرد تحصیلی در دانش‌آموز شناسایی شود. 

پس از شناسایی دلیل افت تحصیلی، فرد باید متناسب با ویژگی‌های فردی خود، توسط متخصص در مسیر درمانی درست قرار گیرد. در ادامه به برخی مواردی که می‌تواند در کاهش میزان افت تحصیلی دانش‌آموزان موثر باشد، اشاره کرده‌ایم :

• پدر و مادر می‌توانند یک فضای آرام را در خانه برای فرزندان خود مهیا کنند و یک ارتباط دوستانه نیز با کودک و یا نوجوان خود شکل دهند. 
• سلامت جسمی کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است که باید توسط پدر و مادرها بررسی شود. 
• تحسین کودکان از سوی والدین تا حد زیادی می‌تواند از افت تحصیلی آن‌ها جلوگیری کند، چراکه اعتماد به نفس‌شان را افزایش می‌دهد. البته تحسین کردن نباید از حالت نرمال خارج شده و باعث ایجاد اعتماد به نفس کاذب در دانش‌آموز شود. 
• در صورتی که والدین مشاهده کنند، فرزندشان از برخی دروس عقب مانده است، می‌توانند او را در کلاس‌های تقویتی نام‌نویسی کنند. 
• اگر کودک با معلم و یا مدرسه خود مشکل دارد، بهتر است برای جلوگیری از افت تحصیلی در او با کادر آموزشی مدرسه فرزندتان صحبت کنید. 
• در صورتی که نمی‌توانید دلیل افت تحصیلی فرزندتان را تشخیص داده و برطرف کنید، بهتر است از مشاوران تحصیلی کمک بگیرید. برای آشنایی با راه های جلوگیری از ترک تحصیل کلیک کنید.

برای دریافت مشاوره در زمینه افت تحصیلی می‌توانید در هر زمان از روز برای مشاوره تلفنی با برترین متخصصان در مرکز مشاوره روانشناسی ذهن نو از طریق شماره 02191002360 تماس بگیرید.

سوالات متداول